De buizerd

Buteo buteo

Het verhaal van de buizerd

Het is de meest algemene roofvogel van Nederland en je hebt hem dan ook vast en zeker al vaker gezien: de buizerd. Met zijn spanwijdte van tussen de 110 en 140 centimeter, zijn haakvormige snavel en scherpe klauwen is het een indrukwekkende verschijning. Ze komen overal in Nederland voor, maar hebben een voorkeur voor een leefgebied met een afwisselend landschap. Aan de rand van een bos met open velden en weilanden ernaast bijvoorbeeld. Dichte bossen of bebouwd gebied zonder open velden vermijd hij. Toch kun je de buizerd ook tegenkomen in parken in stedelijk gebied. Zolang ze maar rust vinden en dus niet verstoord worden, er genoeg voedsel te vinden is en er geschikte plekken zijn om een nest te bouwen.

Sinds 1980 komen steeds meer buizerds voor in Nederland. Vóór die tijd waren ze schuwer en lieten ze zich gemakkelijk wegjagen door de mens. Tegenwoordig lijken ze een stuk minder schuw en laten zich dan ook minder makkelijk afschrikken door de aanwezigheid van de mens.

De buizerd blijft het hele jaar door in Nederland. Ze overwinteren hier dus ook en gaan niet op zoek naar een warmer oord. Toch houden ze niet van extreme kou. Buizerds uit Noord-Europa en Noord-Rusland verlaten hun land namelijk wel tijdens de winter. Deze roofvogels komen onder andere in ons land overwinteren. Rond maart vliegen ze weer terug.

De kenmerken van de buizerd

De buizerd is een opvallende verschijning en ziet er prachtig uit. Opmerkelijk is dat niet iedere buizerd er hetzelfde uitziet. Sterker nog, ze kunnen onderling behoorlijk van elkaar verschillen. De tekening en kleuren van de buizerd zijn sterk gevarieerd. Zo zijn sommige vogels lichter van kleur dan anderen en hebben ze een ander patroon.

De buizerd heeft een brede kop met een haakachtige snavel, een korte hals, brede hoekige vleugels en een korte afgeronde staart met smalle bandjes. Hij vliegt met een relatief snelle vleugelslag. Vaak zie je ze rondcirkelen door de lucht. Dit doen ze als ze op zoek zijn naar voedsel. Tijdens dit zweefvliegen houdt de buizerd zijn vleugels in een ondiepe V-vorm. Tijdens het vliegen maakt de buizerd vaak een hoog miauwend geluid. (Klik hier om het te beluisteren)

Een volwassen buizerd is 46 tot 58 centimeter lang. Een mannetje weegt gemiddeld ca. 700 gram en een vrouwtje ca. 950 gram. De spanwijdte van de buizerd is tussen de 110 en 140 centimeter.

In het wild levende buizerds worden gemiddeld vier jaar oud. Ze kunnen echter een stuk ouder worden. Zo is er een geringde buizerd gevolgd die 18 jaar oud is geworden. In gevangenschap kan hij zelfs 30 jaar oud worden. Helaas sterft ongeveer 50% van de jonge buizerds tijdens hun eerste winter. De vogels die deze winter wel overleven, hebben een grote kans om lang in leven te blijven.

buizerd

Verschil buizerd en wespendief

De buizerd lijkt erg veel op de wespendief en dat kan soms voor verwarring zorgen. Vooral in vlucht lijken ze erg op elkaar. Toch zijn er enkele verschillen. De kop van de wespendief is in vergelijking met de buizerd kleiner en smaller. Ook heeft de wespendief een langere en rondere staart.

Maar het beste kun je ze nog uit elkaar houden door de tekening op de staart. De wespendief heeft aan het einde van de staart een brede zwart band, daarboven zitten twee smallere zwarte banden. Dit zie je niet bij de buizerd. Deze heeft hooguit een paar fijne strepen.

Leefgebied

Overal in Nederland kan je de buizerd tegenkomen. Zelfs in steden. Zijn voorkeur gaat echter uit naar bosgebied en dan met name aan de rand van open velden en weides. Maar hij kan ook leven in moerasbossen en weilanden. Het voornaamste is dat er voldoende voedsel te vinden is, genoeg rust en voldoende mogelijkheden voor een nest.

Over het algemeen is de buizerd dus niet heel kieskeurig en kan hij overal uit de voeten. De buizerd komt vrijwel overal in Europa voor en in delen van Azië. De buizerd is een standvogel en blijft het hele jaar door in Nederland. Vaak blijft een volwassen buizerd ook in de buurt van zijn ouderlijke nest. Dit geldt ook voor jonge buizerds die net uitgevlogen zijn. Hoe verder een jonge buizerd van het nest verwijderd is, hoe ouder dat hij is.

Het leven van de buizerd

Buizerds leven solitair, behalve tijdens de broedperiode. Een jonge buizerd broedt meestal voor het eerst op 2 of 3-jarige leeftijd. Ze zijn echter al vanaf 1-jarige leeftijd vruchtbaar en kunnen dus al eerder broeden. Maar als ze dit al doen, dan pakt het meestal niet succesvol uit. Veruit de meeste broedende paren zijn dan ook minstens 2 jaar oud.

Op die leeftijd gaat de buizerd op zoek naar een partner. Eenmaal een partner gevonden, dan blijven ze voor de rest van hun leven bij elkaar. Na het broeden gaan ze ieder hun eigen weg, maar het volgende jaar zoeken ze elkaar weer op. In februari gaat het paar op zoek naar een geschikt nest voor hun jongen. Hierin zijn ze niet al te kieskeurig. Een buizerd leeft in een territorium en heeft ongeveer drie nesten in dit territorium om uit te kiezen. Alhoewel hij uitstekend in staat is om een eigen nest te bouwen, kiezen ze vaak voor een oud en verlaten nest van een andere roofvogel.

Dit oude nest wordt dan wel eerst gerenoveerd en aangepast aan de wensen van de buizerd. Buizerds die al eerder gebroed hebben, keren vaak terug naar het voorgaande nest om dit nogmaals te gebruiken. Ook dit oude nest wordt eerst weer vernieuwd en verbouwd. Oude nesten waarin parasieten en vlooien zijn gaan nestelen worden vermeden en niet meer gebruikt. Dit zijn meestal nesten die al vele jaren zijn gebruikt.

Maar een buizerd kan dus ook prima een eigen nest bouwen. Dit doet hij met kleine takjes en twijgjes, mos, varens en gras. Een nest wordt aan de rand van een bos gemaakt, hoog in de boom, meestal vanaf 6 meter boven de grond en direct tegen de stam. Soms maakt hij een nest lager bij de grond of zelf helemaal op de grond, maar dit komt echter maar zelden voor. Alleen als er geen geschikte nesten meer beschikbaar zijn of als er te veel verstoring is. De buizerd bouwt (of verbouwt) een groot nest. Zijn nest is ongeveer één meter in doorsnede en 60 centimeter diep.

De geboorte van de jongen

Halverwege maart is het dan zover: de buizerd legt haar eieren. Ze broeden één keer per jaar, maar als dit legsel mislukt dan kan het voorkomen dat er een tweede legsel komt. De buizerd legt 2 à 3 eieren. Deze eieren zijn wittig van kleur met bruine vlekken en vegen. Het vrouwtje neemt het broeden geheel voor haar rekening. Toch kan het voorkomen dat er een mannetje aan het broeden is. Af en toe komt hij haar namelijk afwisselen.

Na zo’n 30 tot 38 dagen komen de eieren uit. Dit is rond half april. Het vrouwtje blijft dan bij de jongen terwijl het mannetje op zoek gaat naar voedsel. Wanneer hij met voedsel terugkeert bij het nest, geeft hij dit aan het vrouwtje. Zij geeft het vervolgens weer aan de jongen. De jonge buizerds krijgen het schoon houden van hun nest met de paplepel ingegoten. Resten van prooien blijven niet achter en ze poepen netjes over de rand van het nest. Na drie weken verlaat ook het vrouwtje af en toe het nest om op zoek te gaan naar voedsel. De jongen blijven zo’n 50 tot 60 dagen op het nest, waarna ze uitvliegen. Vervolgens worden ze nog 6 tot 8 weken door hun ouders van voedsel voorzien alvorens ze zelfstandig op jacht gaan. Daarna gaan ze hun eigen weg. Een jonge buizerd blijft over het algemeen binnen een straal van 50 kilometer bij zijn oude nest.

Wat eten ze?

Buizerds zijn roofvogels en zijn daarmee dus echte vleeseters. Ze zijn prima in staat om andere dieren te vangen, te doden en op te eten. Vooral kleine zoogdieren als de veldmuis en de rosse woelmuis behoren tot zijn prooi. In jaren dat er veel muizen zijn, kan hun voedsel voor 70 tot wel 98% uit muizen bestaan. Daarnaast eten ze ook jonge konijnen en jonge vogels. Maar ook kevers, regenwormen en aas.

Een buizerd is niet heel erg snel en daardoor minder bekwaam in het vangen van grotere prooien. Toch lukt hem dit soms en dan zijn met name volwassenen konijnen, vogels, mollen, eekhoorns en ratten hun slachtoffer. Jagen doen ze zittend vanaf een hoge paal of lantaarnpaal van waaruit ze hun omgeving goed kunnen waarnemen. Ze kunnen heel geduldig wachten op een prooi. Zodra ze bijvoorbeeld een muis zien, slaan ze hun vleugels uit en zweven er op af.

Vaak zie je de buizerd ook hoog in de lucht circuleren. Met wijdverspreide vleugels zweeft hij dan rondjes boven een gebied. Ook dan is hij aan het jagen en zoekt hij het gebied af naar voedsel.

Buizerd

De vijand van de buizerd

Eigenlijk kent de buizerd maar één vijand, namelijk de mens. Er werd vroeger veel op hem gejaagd en bomen waarin ze broeden gekapt. Gelukkig komt dit tegenwoordig steeds minder vaak voor. Met name vóór 1990 hadden buizerds veel te voorduren door toedoen van de mens. Er werd tot die tijd veel gif gebruikt voor het bestrijden van onder andere muizen. En zoals we eerder al hebben verteld, de muis is één van de meest gevangen prooien van de buizerd. Door het eten van een vergiftigde muis kwam het leven van de roofvogel ook in gevaar. Ze stierven door het gif of werden onvruchtbaar.

Ook kwam het voor dat de buizerd eieren ging leggen met een te dunne eischaal. Maar ook hun voedsel nam af door de muizensterfte. Ook dit is gelukkig tegenwoordig een stuk minder het geval. Maar het is meteen een duidelijk voorbeeld welke nevenschade gif in de natuur kan toebrengen.

Zijn buizerds gevaarlijk?

Een vraag die vaak gesteld wordt: Zijn buizerds gevaarlijk voor mensen? Af en toe verschijnt er namelijk een bericht in het nieuws dat een buizerd mensen aanvalt. Laten we meteen het antwoord geven op de vraag: Nee, buizerds zijn niet gevaarlijk voor mensen. Het komt maar zelden voor dat een buizerd mensen aanvalt. Als dit al gebeurt dan is het tijdens het broedseizoen. Ze kunnen dan in enkele gevallen agressief reageren als hun rust wordt verstoord en ze hun jongen willen beschermen. Dit is maar incidenteel.

Veruit de meeste buizerds vermijden mensen en vliegen weg zodra iemand in de buurt komt. Het feit dat af en toe een buizerd iemand aanvalt wordt toegeschreven aan het afnemen van geschikte broedlocaties. Door het kappen van bomen en het indunnen van bossen leeft de buizerd steeds meer tussen de mensen. Daardoor wordt hun rust sneller verstoord tijdens het broedseizoen en kunnen ze agressief reageren.

Je hebt zojuist het verhaal van de buizerd gelezen. Wil je meer verhalen over de natuur lezen? Wolfspoot staat vol met natuurverhalen over dieren en planten in Nederland. Lees bijvoorbeeld ook het verhaal van de bunzing, de ree of de goudvink. Of lees meer over prachtige natuurgebieden als Landgoed Tongeren en Kootwijkerzand.

Wolfspoot

ONTDEK DE PRACHTIGE NEDERLANDSE NATUUR