Zo klinkt het geluid van de merel

Het geluid van de merel (Turdus merula) betovert de Nederlandse ochtenden en avonden met zijn kenmerkende melodieën. Als een van de meest herkenbare vogelgeluiden in Nederland, roept de zang van de merel beelden op van groene parken, dichte bossen en rustige tuinen. Maar wat maakt het geluid van de merel zo bijzonder?

In dit artikel duiken we dieper in de wereld van de merelzang, waarbij we ontdekken hoe deze charmante vogels communiceren, hoe hun liedjes variëren met de seizoenen en welke betekenis ze hebben in onze cultuur.

Reis met ons mee door de muzikale wereld van de merel en laat je betoveren door zijn melodieuze tonen.

 

Beluister hier direct het prachtige geluid van de merel.

 

Drie soorten geluiden van de merel

 

De merel kent drie hooftypen aan geluiden, namelijk:

• Zang
• Alarmroep
• Contactroep

 

De zang

De merel is een ware zangvirtuoos. Zijn zang is complex en gevarieerd, met heldere fluittonen, klikgeluiden en imitaties van andere vogels.

De zangstrofe van de merel bestaat doorgaans uit 2 tot 4 frases, die herhaaldelijk worden ten gehore gebracht. Mannetjes zingen met name tijdens het broedseizoen om hun territorium af te bakenen en vrouwtjes te lokken.

 

Jonge merels leren zingen door de zang van hun vader te imiteren,

 

Een bijzonder kenmerk van de merelzang is dat merels hun liederen gedurende hun leven blijven ontwikkelen. Jonge merels leren zingen door de zang van hun vader te imiteren, maar voegen hier later vaak hun eigen creativiteit aan toe. Zo kan het repertoire van een merel in de loop der jaren steeds uitgebreider en complexer worden.

Naast de fraaie zangstrofen, zingt de merel ook zachtere liederen. Deze “subzang” is minder opvallend, maar wordt vaker gehoord, ook buiten het broedseizoen. De subzang kan bestaan uit korte, gevarieerde geluiden of melodieuze fragmenten die niet tot een complete zangstrofe worden gevormd.

 

Beluister de zang van de merel:

 

Alarmroep

Het geluid van de merel bestaat niet alleen uit zang. Naast de zang gebruikt de merel ook diverse andere geluiden om met soortgenoten te communiceren. Alarmroepen worden bijvoorbeeld ingezet om gevaar te signaleren, zoals de aanwezigheid van een roofvogel. Deze roepen zijn vaak scherp en schel, waardoor andere merels in de omgeving worden gewaarschuwd.

 

Alarmroepen worden  ingezet om gevaar te signaleren

 

De meest bekende alarmroep van de merel is een harde, langgerekte “tjiek”-achtige kreet. Deze roep wordt vaak herhaald en kan gecombineerd worden met andere geluiden, zoals klikgeluiden of korte zangfragmenten. De intensiteit van de alarmroep kan variëren afhankelijk van de ernst van de bedreiging.

 

Beluister de alarmroep van de merel:

 

Contactroep

Daarnaast heeft de merel ook een aantal zachtere contactgeluiden die hij gebruikt om contact te houden met soortgenoten, bijvoorbeeld met zijn partner of jongen. Deze contactgeluiden zijn doorgaans minder opvallend dan de alarmroepen en hebben een meer geruststellend karakter.

Een veelgebruikte contactroep is een zacht, sissend geluid van de merel dat klinkt als “siss-siss”. Deze roep wordt vaak gebruikt om territoriumgrenzen af te bakenen of om contact te maken met andere merels in de omgeving.

 

Deze roep wordt vaak gebruikt om contact te maken met andere merels in de omgeving.

 

Andere contactgeluiden van de merel kunnen bestaan uit korte, trillende geluiden of zachte zangfragmenten. De exacte toonhoogte en het ritme van deze geluiden kunnen per individu verschillen.

 

In dit filmpje hoor je diverse merel geluiden, waaronder de contactroep:

(De contactroep hoor je direct aan het begin)

 

De veranderingen van het geluid van de merel tijdens seizoenen

Het geluid van de merel zijn een vertrouwd geluid in onze tuinen en parken, maar wist je dat de zang van de merel gedurende het jaar varieert?

We gaan nu kijken naar de seizoensgebonden variaties in de merelzang én gaan we dieper in op de veranderingen die optreden tijdens het broedseizoen en de wintermaanden.

 

Het geluid van de merel tijdens het broedseizoen

De zang van de merel bereikt zijn hoogtepunt tijdens het broedseizoen, dat in Nederland doorgaans van maart tot juli plaatsvindt. Mannetjes zingen dan uitbundig om hun territorium af te bakenen en vrouwtjes te lokken. De zangstrofen zijn complex en gevarieerd, met heldere fluittonen, klikgeluiden en imitaties van andere vogels.

Naast de typerende zangstrofen, zingen merelmannen in het broedseizoen ook zachtere liederen, de zogenaamde “subzang”. Deze subzang is minder opvallend, maar wordt vaker gehoord, en kan bestaan uit korte, gevarieerde geluiden of melodieuze fragmenten.

De intensiteit en frequentie van de zang nemen in de loop van het broedseizoen geleidelijk af. Naarmate de jongen groter worden en minder aandacht van de ouders nodig hebben, wordt de zang minder prominent.

 

De zang van de merel in de wintermaanden

In de wintermaanden, wanneer de broedactiviteit stopt, neemt de zang van de merel af. De zangstrofen worden minder complex en gevarieerd, en de intensiteit en frequentie van de zang nemen af. Mannetjes zingen minder vaak en minder lang, en de subzang wordt nauwelijks meer gehoord.

De winterzang van de merel heeft een andere functie dan de zang in het broedseizoen. In de winter zingen merels vooral om hun territorium te verdedigen tegen andere merels. De zang is dan minder melodieus en meer gericht op het afbakenen van grenzen.

 

Factoren die de seizoensgebonden variatie beïnvloeden

Naast de broedactiviteit, zijn er nog andere factoren die de seizoensgebonden variatie in merelzang beïnvloeden. Zo speelt de beschikbaarheid van voedsel een rol: in de winter, wanneer voedsel schaarser is, zingen merels minder om energie te besparen.

Daarnaast kan de weersomstandigheden de zang beïnvloeden. Bij zonnig en zacht weer zingen merels doorgaans meer dan bij koud en nat weer.

 

Interacties en communicatie van de merel

De merel is niet alleen een bekwame zanger, maar ook een sociale vogel die op diverse manieren communiceert met soortgenoten en andere vogelsoorten.

 

Zang als territoriummarker

De melodieuze zang van de merel speelt een cruciale rol in territoriumafbakening. Mannetjes zingen vanaf prominente plekken in hun territorium om hun grenzen kenbaar te maken aan andere merels. De complexiteit en variëteit van de zangstrofe fungeren als een soort visitekaartje, waarmee het mannetje zijn kwaliteit en geschiktheid als partner adverteert.

Naast de zangstrofen, gebruiken merels ook zachtere contactgeluiden en alarmroepen om hun territorium te verdedigen. Contactgeluiden worden gebruikt om de grenzen van het territorium te patrouilleren, terwijl alarmroepen worden ingezet om indringers te waarschuwen.

 

Zang voor paarvorming

De zang van de merel speelt ook een belangrijke rol in de paarvorming. Mannetjes met een uitgebreid en gevarieerd repertoire zijn aantrekkelijker voor vrouwtjes, die op basis van de zangkwaliteit hun partnerkeuze maken. De vrouwtjes bezoeken de territoria van verschillende mannetjes en luisteren aandachtig naar hun zang, voordat ze een partner kiezen.

Naast de zang, tonen mannetjes ook hun baltsgedrag door hun verenkleed op te zetten en sierlijke dansjes uit te voeren. De vrouwtjes beoordelen niet alleen de zang en balts, maar letten ook op de kwaliteit van het territorium en de conditie van het mannetje.

 

Zang in sociale interacties

Naast territoriumafbakening en paarvorming, gebruiken merels hun zang ook voor sociale interacties. Contactgeluiden worden gebruikt om contact te houden met de partner, jongen of andere merels in de omgeving. Deze geluiden kunnen bestaan uit zachte tjilpen, sissen of klikgeluiden.

Merels kunnen ook zingen als reactie op de zang van andere vogels. Dit kan een vorm van competitie zijn, of een manier om contact te maken met andere soorten. In sommige gevallen imiteren merels zelfs de zang van andere vogels, om hun eigen repertoire uit te breiden.

 

Het geluid van andere vogels dan de merel

Nu je precies weet hoe het prachtige geluid van de merel klinkt, ben je vast benieuwd naar de zang van andere vogels. Wat dacht je bijvoorbeeld van het betoverende geluid dat de blauwborst maakt? Of misschien ben je benieuwd naar het geluid van de stoere buizerd?

 

Beluister het betoverende geluid van de blauwborst

Beluister het geluid van de buizerd

 

Een inspiratie voor velen

Het prachtige geluid van de merel is een inspiratie voor velen geweest. Ook in de muziek wereld heeft de merel met haar zang vele artiesten betoverd. Talloze nummers zijn over de merel geschreven.

Hieronder kun je luisteren naar een nummer van The Beatles waarin ook de zang van de merel te horen is.

Wil je meer weten over het verhaal achter dit nummer? Dit kun je lezen op Wikipedia.